بارهنگ چیست؟
بارهنگ، دانه گیاه Plantago است. این دانه‌ها به‌دلیل داشتن لایه‌ای مخاطی (موسیلاژ) پس از خیساندن در آب تبدیل به ژل غلیظ می‌شوند و در آشپزی و طب سنتی کاربرد گسترده دارند.
ترکیبات فعال و ارزش غذایی
- لایه مخاطی (موسیلاژ): حاوی پلی‌ساکاریدهایی است که در تماس با آب تا ۱۰ برابر وزن خود را جذب می‌کنند.
- فیبر محلول و نامحلول: هر قاشق غذاخوری (حدود ۱۰ گرم) بارهنگ بیش از ۵ گرم فیبر دارد که سلامت روده را تقویت می‌کند.
- تانن‌ها و فلاونوئیدها: خصوصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی به بارهنگ می‌بخشند.
- ویتامین‌ها و مواد معدنی: منیزیم، کلسیم و پتاسیم در مقادیر اندک موجودند که به تعادل الکترولیتی بدن کمک می‌کنند.
فواید سلامت‌بخش
- بهبود یبوست و تنظیم گوارش موسیلاژ بارهنگ با افزایش حجم مدفوع و تسهیل حرکت روده، یبوست را رفع و برای سندرم روده تحریک‌پذیر مفید است. (منبع )
- کنترل قند و چربی خون با تأخیر در جذب گلوکز و چربیِ غذایی، می‌تواند قند و تری‌گلیسیرید خون را تعدیل کند و در پیشگیری از دیابت نوع ۲ مؤثر باشد.
- حمایت از سلامت دستگاه تنفس مصرف دمنوش بارهنگ یا شربت آن به تسکین سرفه و التهاب گلو و برونش کمک می‌کند؛ خاصیت خلط‌آوری ملایم دارد.
- بهبود زخم و التیام پوست خمیری از پودر بارهنگ در طب سنتی برای پانسمان بریدگی، سوختگی‌های سطحی و نیش حشرات استفاده می‌شود؛ ترکیبات ضدالتهابی و ضدباکتریایی آن فرایند ترمیم را تسریع می‌کنند.
- اثرات آنتی‌اکسیدانی بارهنگ با خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد می‌تواند از آسیب سلولی پیشگیری کند و در کاهش التهابات مزمن نقش داشته باشد.
کاربردهای آشپزی و درمانی
- شربت و دمنوش: 1 قاشق غذاخوری دانه بارهنگ را در ۱ لیوان آب (گرم یا سرد) بریزید، پس از ۱۰–۱۵ دقیقه ژل حاصل را همراه مایع میل کنید.
- کارامل و دسر: ژل بارهنگ را به پودینگ، فرنی و ژله اضافه کنید تا غلظت و بافت کرمی ایجاد شود.
- ماسک پوستی و ضماد: پودر بارهنگ را با آب یا عسل مخلوط کرده و روی ناحیه آسیب‌دیده بگذارید تا التهاب و درد کاهش یابد.
- افزودنی به سالاد و سوپ: برای افزایش فیبر و احساس سیری، پیش از سرو ۱ قاشق چای‌خوری دانه را روی غذا بپاشید.
نحوه مصرف و نکات احتیاطی
- دوز پیشنهادی: روزانه 1–2 قاشق غذاخوری دانه، همراه 1–2 لیوان آب یا مایعات دیگر مصرف شود.
- هیدراتاسیون کافی: بارهنگ آب زیادی جذب می‌کند؛ هم‌زمان با مصرف آن مایعات فراوان بنوشید تا از انسداد روده جلوگیری شود.
- موارد منع مصرف: افراد مبتلا به انسداد گوارشی یا اختلالات بلع باید با احتیاط و پس از مشورت پزشک استفاده کنند.
- حساسیت: در صورت بروز علائم آلرژیک (خارش، تورم گلو)، مصرف را متوقف و پزشک را در جریان بگذارید.
نگهداری
- در ظرف دربسته و خشک، دور از نور مستقیم آفتاب و رطوبت نگهداری کنید.
- ماندگاری: تا ۱۲ ماه در دمای اتاق (۲۰–۲۵°C).
نتیجه‌گیری
بارهنگ، دانه‌ای سرشار از موسیلاژ و فیبر، با خواص ضدالتهاب، ملین و التیام‌بخش، هم در آشپزی و هم در داروشناسی گیاهی کاربرد دارد. مصرف منظم آن—در کنار هیدراتاسیون مناسب—می‌تواند به بهبود گوارش، کنترل قند و چربی خون و تسریع ترمیم زخم‌ها کمک کند.
از دیگر محصولات این مجموعه میتوان به سیاه دانه اشاره نمود.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.